Ngày 29 tháng 02

Nguyễn Thơ Sinh

Có lẽ không nhiều người sinh vào ngày 29 tháng 02 dương lịch so với những ngày khác trong năm. Nói vậy bởi lẽ ngày đặc biệt này chỉ xảy ra 04 năm một lần vào năm nhuận (leap year). Vì thế đó là một sự kiện rất đặc biệt với những ai sinh nhằm ngày 29 tháng 02. Chí ít, nếu họ muốn ăn mừng sinh nhật của mình một cách chính xác, họ phải đợi mỏi cổ 04 năm sau mới được ăn sinh nhật một lần vui vẻ.

Năm nay, 2012, là năm nhuận, nên những ai sinh nhằm ngày 29 tháng 02 sẽ có cơ hội ăn mừng sinh nhật của mình. Có câu chuyện tiếu lâm kể một anh chàng kén vợ mãi, lý do chỉ vì anh mong tìm được cô vợ sinh ngày 29 tháng 02 để không phải nhớ đến ngày sinh nhật của vợ mỗi năm và cũng đỡ tốn tiền mua quà sinh nhật cho vợ mỗi lần sinh nhật. Nói đùa tiếu lâm một chút cho vui vậy thôi, trên thực tế chắc không có người đàn ông nào tính kỹ theo kiểu trời-thần-đất-lở như vậy đâu!

Vậy năm nhuận là gì và tại sao cứ 04 năm lại có một năm nhuận như thế? Năm nhuận là một năm khá đặc biệt vì nó được cộng thêm một ngày. Những năm không nhuận chỉ có 365 ngày và năm nhuận sẽ có 366 ngày. Ngày dư đó sẽ được đưa vào tháng 02 (February) mỗi chu kỳ của năm nhuận mỗi 04 năm. Và vì cứ 04 năm sẽ có một năm nhuận, chúng ta sẽ có năm nhuận kế tới vào những năm 2016, 2020, 2024... Và hai năm nhuận trước năm 2012 là năm 2008 và năm 2004.

Tại sao trong tiếng Anh năm nhuận có tên là "leap year"? Lời giải thích là: cách đây nhiều trăm năm, trong các cứ liệu sử học về luật của người Anh không có khái niệm năm nhuận trong hệ thống luật lệ của họ. Người ta lặng lẽ tảng lờ với ngày dư ra theo chu kỳ cứ mỗi 04 năm và để cho ngày đó nhảy qua (leap over) một cách tự động và không ai chú ý đến nó cả. Từ đó động từ nhảy "leap' đã được người sau này gọi là năm nhuận dịch thoát nghĩa là năm nhảy (leap year) cũng bởi vì lẽ đó.

Bạn sẽ hỏi tại sao chúng ta cần đến năm nhuận làm chi cho phiền toái. Thực ra, năm nhuận được tính vì một lý do khá chính đáng chứ không xuất hiện một cách ngẫu nhiên, càng không phải do con người muốn tính kiểu nào thì tính. Chu kỳ quỹ đạo của trái đất quay quanh mặt trời thực ra không phải là con số chẵn 365 ngày mà lẻ ra 0.25 ngày nữa. Vì vậy cứ 04 năm sẽ dư ra 1 ngày (0.25 X 4 = 1); thành ra để theo dõi sát và duy trì cho niên lịch được chuẩn xác, tháng Hai là tháng may mắn được chọn để có 29 ngày mỗi khi chu kỳ năm nhuận lại đến. Nói khác đi, để cho tiện, thay vì mỗi năm sẽ có 365 ngày một phần tư, người ta chọn 03 năm có 365 ngày và một năm thứ tư sẽ có 366 ngày.

Một số nước Châu Âu có truyền thống chỉ có đàn ông, con trai mới được tỏ tình, ngày thứ 29 của năm nhuận phụ nữ sẽ được phép phá lệ. Đơn giản vì ngày đó không phải là ngày bình thường của niên lịch như vẫn thấy trong tháng 02 hằng năm. Vì thế ngày này được coi là một ngày đặc biệt (no legal status) và chị em phụ nữ có thể tha hồ mạnh dạn ngỏ ý với người đàn ông hoặc các chàng trai mà họ yêu thích, kể cả chuyện họ có thể ngỏ lời cầu hôn với người đàn ông đặc biệt này mà không sợ người khác nhạo cười. Ví dụ như ở Scotland xưa, mỗi năm nhuận vào ngày 29/2, người phụ nữ có thể ngỏ lời cầu hôn và người đàn ông được nàng ngỏ lời sẽ không được phép chối từ. Nếu anh chối từ lời cầu hôn đó, anh sẽ phải đóng một số tiền phạt vạ khá lớn!

Tục lệ này có thể phát sinh từ thế kỷ thứ 5, theo một giai thoại truyền thuyết của người Irish cổ. Giai thoại này có liên quan đến hai vị thánh: Thánh nữ Bridget và Thánh nam Patrick. Tương truyền thời đó phụ nữ không được phép ngỏ lời cầu hôn với người đàn ông mình yêu thích, song các chị em chỉ có thể thụ động chờ đợi một người đàn ông ngỏ lời cầu hôn với mình. Đôi khi người đến cầu hôn lại là người các chị em không hề đồng ý. Vì vậy có một nữ tu (sau này trở thành Thánh nữ Bridget) đã khẩn cầu với Thánh nam Patrick hãy thương đến thân phận của người phụ nữ và cho phép họ được chủ động chọn lựa người chồng tương lai. Kết quả là thỉnh nguyện của vị nữ tu đã được chấp thuận. Từ đó, mỗi khi năm nhuận đến người phụ nữ Scotland có thể ngỏ lời cầu hôn với nam giới vì ngày đó họ có quyền làm như thế.

Cũng theo người Scotland, những ai sinh vào ngày 29 tháng 02 sẽ được coi là rất xui xẻo. Có không ít người sinh ra ngày này từng xác nhận như thế. Bởi lẽ, ai sinh ra bình thường cũng được cắt bánh sinh nhật và thổi nến mỗi năm một lần. Còn họ thì phải đợi tới bốn năm. Và trong cuộc đời họ, cơ hội được vui vẻ ngày sinh nhật chỉ được 1/4 lần ăn tiệc vui vẻ so với những người bình thường khác.

Năm nhuận 2012 này, ít ra cũng có một điều an ủi, ngày 29/2 năm nay sẽ rơi vào ngày Thứ Tư (Wednesday) chứ không phải ngày Thứ Sáu (Friday) xui xẻo. Bởi lẽ theo thói quen của người Anh, ngày Thứ Sáu thường không được hên lắm, mặc dù đây là ngày cuối tuần. Chúng ta còn nhớ câu nói: Thank God it's Friday (TGIF) - Cảm ơn Chúa hôm nay là thứ Sáu - vốn là câu người Mỹ đi làm thường nói với bạn đồng nghiệp của mình; có lẽ vì họ thấy thứ Sáu là ngày dài nhất trong tuần chăng (?) Nhất là mỗi thứ Sáu họ luôn chờ đợi giây phút được lãnh lương. Còn với người Việt mình, năm nay là năm con rồng (Nhâm Thìn) nên có lẽ sinh con vào ngày 29/2 sẽ là một ngày đặc biệt.

Tản mạn một chút cho vui, nếu như các bạn vào trang mạng (www.datesinhistory.com/feb29.php) sẽ đọc được những biến cố lịch sử xảy ra vào những ngày 29/2 được ghi chép lại, bắt đầu tính từ năm nhuận 1288 khi Scotland chính thức hợp thức hóa luật định cho phép người phụ nữ được cầu hôn với một chàng trai. Dưới đây là những ngày 29/2 đặc biệt được chọn ra trong trang mạng này để cùng vui các bạn.

Vào năm 1504, nhà thám hiểm viễn dương Christopher Columbus (1451-1506), người tìm ra Châu Mỹ, đã hù dọa người Indian bản xứ của Jamaica bằng sự kiện nguyệt thực năm đó. Ông đã làm cho họ sợ hãi và tự nguyện đem thức ăn đến cho ông và thủy thủ đoàn. Còn năm 1720, Nữ hoàng Ulrika Eleonora của Thụy Điển đã yêu chồng đến mức nhường ngôi cho ông. Đức lang quân của bà đã trở thành Vua (King Frederick I). Năm 1864, vào thời kỳ cuộc nội chiến Mỹ, một cuộc cướp ngục của Kilpatrick-Dahlgren dẫn đầu vào ngày 29/2 với mục tiêu giải cứu 15,000 binh lính phe Liên bang (Union, của các tiểu bang miền Bắc) bị giam tại Richmond, Virginia đã bị thất bại.

Ở châu Âu, năm 1880, ngày đặc biệt 29/2 là ngày khánh thành tuyến đường sắt xuyên ngầm dưới lòng đất nối liền hai nước Switzerland và Italy chính thức hoạt động. Năm nhuận 1892 có ngày 29/2 được Mỹ và Anh ký hiệp ước giới hạn săn hải cẩu (seal) tại vùng biển Bering. Cũng trong ngày đó của năm nhuận 1892, Thành phố St. Petersburg của Tiểu bang Florida (chứ không phải St. Petersburg của Nga) được cấp giấy phép thành lập (incorporated).

Sang thế kỷ 20, năm 1904, một năm nhuận khác có ngày 29/2 được thế giới ghi nhớ khi Tổng thống Theodore Roosevelt (1858-1919) cử một nhóm chuyên viên đặc biệt gồm 7 người trong sứ vụ đặc nhiệm nghiên cứu việc thực hiện kênh đào Panama. - Đây là một quyết định có tầm nhìn chiến lược rất quan trọng trong việc mở mang các thương vụ giao thông đường biển sau này, tiết kiệm được rất nhiều nguyên liệu và thời gian, đồng thời giúp phát triển kinh tế giữa các nước của Châu Mỹ. Còn ngày 29/2 năm 1908, các nhà khoa học của Hà Lan đã chế tạo được nguyên tố helium ở dạng rắn. Năm 1919, luật lao động trẻ em tại Tiểu bang South Carolina có một thay đổi mới trong đó độ tuổi tối thiểu (minimum working age) để các em có thể làm việc tại các nhà máy, xưởng xay bột, hoặc tại các hầm mỏ tăng lên từ 12 đến 14 tuổi, chính thức áp dụng vào ngày 29/2. Vào ngày 29/2 năm 1932, phong trào Phát-xít Lapua âm mưu lật đổ chính quyền ở Phần Lan nhưng thất bại. Ngày 29/2 năm 1940 cuốn phim nổi tiếng của điện ảnh Mỹ, Cuốn Theo Chiều Gió (Gone with the Wind), phá kỷ lục đoạt được cả thảy 8 giải Oscar, trong đó có nữ diễn viên da đen tên Hattie McDaniel đóng vai Mammy là nữ diễn viên da màu đầu tiên nhận được vinh dự giải Oscar cao quý. Cũng trùng ngày đó, nhà vật lý Ernest Lawrence (1901-1958) của Mỹ vì lý do cuộc chiến thế giới II nên ông đã lãnh giải thưởng Nobel Vật lý của năm 1939 tại Lãnh sự quán của Hoàng gia Thụy điển ở San Francisco. Sang đến năm 1944, vào ngày 29/2 tại Indonesia có 5 thành viên của Đảng Cộng Sản đã bị xử tử. Ngày 29/2 năm 1952 đánh dấu bởi sự kiện nhà trượt băng Dick Button của Mỹ đoạt giải Thế giới liên tục lần thứ 5. Còn vào ngày 29/2 năm 1960, một trận động đất ở Morocco giết chết hơn 3.000 người (gần 1/3 dân số của Thành phố Agadir) và gần như phá hủy hoàn toàn thành phố Agadir của miền nam nước này trong vòng 15 giây. Cùng ngày đó, trùm báo chí Hugh Hefner đã thành lập CLB Playboy đầu tiên tại Chicago. Vào năm 1964, tay bơi Dawn Fraser của Úc đã lập một kỷ lục mới cho môn bơi tự do 100 mét với thời gian chỉ có 58.9 giây vào ngày 29/2. Đến năm 1968, Ban nhạc hộp đêm Sergeant Pepper's Lonely Hearts của Beatles đoạt giải Grammy. Còn ngày 29/2 năm 1972, với chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh (Vietnamization) khởi xướng bởi Tổng thống Richard Nixon nhằm từng bước chuyển trách nhiệm chiến đấu cho quân lực Việt Nam Cộng hòa, Nam Hàn rút 11.000 lính ra khỏi Nam Việt Nam trong tổng số quân gởi đến đây là 48.000. Còn ngày 29/2 năm 1980, một người đàn ông tại nước Anh tên Michael Bracey xui xẻo bị nhốt kẹt trong thang máy với thời gian kỷ lục lâu đến 59 giờ 55 phút mới được giải cứu. Ngày 29/2 năm 1988, vị Tổng giám mục Desmond Tutu của Nam Phi đã bị bắt cùng với 100 giáo sĩ khác trong một cuộc biểu tình kéo dài 5 ngày nhằm chống lại Chủ nghĩa Apartheid ở đây. Ngày 29/2 năm 1996, một chiếc Boeing 737 của Peruvian đã đâm vào dãy núi Andes giết chết 123 người đáp trên chuyến bay đó. Còn vào ngày 29/2 năm 2000, một cậu bé 6 tuổi tên Dedrick Owens đã bắn chết một cô bạn học tên Kayla Rolland cũng vừa lên sáu tuổi tại Trường tiểu học J. Buell Elementary School thuộc Thành phố Mount Morris Township của Tiểu bang Michigan.

Vâng. Ngày 29/2 có cả chuyện vui lẫn chuyện buồn như các bạn đã nhìn thấy.

Trong cái ngày đặc biệt vì cứ phải đợi 04 năm - 1.460 ngày, mới có một lần, hên hay xui, tốt hay xấu, mọi sự kiện (hoặc vui, hoặc buồn) có lẽ hoàn toàn xảy ra cách rất ngẫu nhiên. Mong rằng ngày 29/2 năm nay chúng ta sẽ có thêm nhiều hơn chuyện vui, những điều tốt lành, để những ai sinh ra vào ngày đặc biệt này sẽ thấy ngày mình chào đời là một ngày vui vẻ hơn, đầm ấm hơn, ý nghĩa hơn.

ĐôĐH st