MƯỜI NĂM VIẾT BÁO

Ngày 1.9.1995, Ban Biên tập Báo Thanh Niên quyết định cử tôi làm phóng viên thường trú tại Nha Trang. Tôi chính thức chia tay 17 năm dạy toán. Cho đến bây giờ, tôi vẫn tự hào về những năm tháng dạy học thanh bình, trong sạch và tràn đầy kỷ niệm. Dạy và học toán chỉ có điều thiện, không có cái ác; chỉ có cái đẹp, không có cái xấu; chỉ có sự trung thực và không có đất cho sự giả dối hay ngụy biện. Trong toán học, mọi người có thể nói lên tất cả suy nghĩ và chính kiến của mình - toán học là mảnh đất thực sự tự do.

Hôm nay, 1.9.2005, tròn mười năm tôi viết báo. Mười năm viết báo nhưng chưa có một ngày được học nghề này. Bởi thế, tôi không nghĩ mình là phóng viên hay nhà báo. Trên danh thiếp của tôi chỉ có hai thông tin: Báo Thanh Niên, Xuân Hoà.

Là phóng viên thường trú, tôi may mắn được len lỏi vào n-chiều của cuộc sống: từ nơi cao sang của chính khách đến những hang cùng ngõ hẻm tối tăm, từ nơi rượu bia tuôn ra ê hề đến những vùng đất khô cằn nứt nẻ không một giọt nước, chứng kiến giây phút cuối cùng của tử tội và tiếng khóc đứa bé chào đời... Mười năm viết báo, tôi gặt hái nhiều kiến thức khoa học, văn hoá, xã hội, luật pháp; được đến nhiều vùng đất lạ, gặp gỡ những con người chân thật, đáng yêu; được cuộc đời và bạn đọc dạy bảo nhiều điều tử tế. Mười năm viết báo, tôi được chia sẻ đau thương và phải chứng kiến biết bao cảnh đời oan trái; tận mắt nhìn thấy cái ác hoành hành nhưng đành bất lực. Mười năm biết nhiều nhưng cũng có quá nhiều điều không thể viết. Tôi yêu nghề dạy học bình yên nhưng không ân hận vì bước sang nghề viết báo. Cảm ơn số phận đã đưa tôi đến với những nỗi đau của đời người.

Người viết báo nhiều khi buộc phải làm những điều lương tâm không muốn: Đưa tên tuổi một người phạm tội lên mặt báo; chầu chực chờ một trọng tài bị bắt để viết tin; chụp ảnh người chồng bị còng tay trước mặt người vợ rơi nước mắt... Mười năm, tôi mới chiêm nghiệm ra một điều: Chẳng ai muốn thân nhân mình lâm cảnh tù tội. Nhưng nếu có người nhà ở tù, con người ta sẽ trở nên nhân ái hơn! 

Tôi bước vào làng báo với lối sống của một ông thầy và kiểu tư duy toán học. Có lẽ vì thế mà tôi chẳng dám trấn lột ai, không bẻ cong thành thẳng. Tuy nhiên, đời sống viết báo không êm đềm như môi trường sư phạm. Tôi không được đào tạo viết báo, vốn sống 17 năm dạy học lại chưa đủ để bước vào cái nghề đầy biến động này. Vì thế tôi đã phạm không ít sai lầm. Cũng như nhiều phóng viên mới bước vào nghề, tôi đã từng là kẻ cực đoan trong không ít bài viết và nhiều năm ân hận về điều đó.

Báo chí thời nào cũng chống lại cường quyền, thúc đẩy dân chủ và tiến bộ xã hội. Tuy nhiên, như mọi sự vật ở cõi đời này, làng báo có hai mặt: điều cao cả rất nhiều nhưng cũng đầy rẫy sự thấp hèn và cái ác. Người ta khai thác chuyện phòng the của nữ diễn viên nọ với mục đích câu khách. Nhân danh nhà báo để vòi vĩnh quảng cáo, trấn lột doanh nhân. Quan chức sai thì báo chí đập cho tơi tả. Báo chí sai thì nhiều khi quanh co "nói lại cho rõ" chứ không dám đính chính. Như thế kể cũng hèn. Báo chí cũng đã từng bị lợi dụng vì những toan tính đen tối.

Mười năm viết báo, tôi nhận được nhiều tấm lòng chính trực và dũng cảm của bạn đọc. Không ít người đã bị mất chén cơm, bị trả thù vì cung cấp nguồn tin. Nghề viết báo lắm lúc thật nghiệt ngã: Hôm qua, một quan chức còn là người quen của anh, cung cấp thông tin cho anh; nhưng ngày mai anh có thể phải chống lại hành vi bao che tội phạm của quan chức đó. Biết làm sao được, báo chí là như thế, không thể khác. Nếu không chịu đựng nổi, anh hãy chuyển nghề. Người viết báo được nhiều nhưng mất cũng không ít.

Báo chí cần thông tin từ chính quyền nhưng đồng thời giám sát chính quyền. Vì thế người viết báo không nên quá gần mà cũng đừng quá xa chính khách. Săn đón quá người ta coi thường, nịnh bợ người ta khinh, căng thẳng sẽ hỏng việc. Hãy giữ đúng khoảng cách của mình.

Nghề viết báo biết nhiều bí mật, bí mật quốc gia, bí mật đời tư, bí mật nguồn tin bạn đọc... Hãy coi chừng kẻo mang vạ vào thân, gây tai hoạ cho người cung cấp tin tức. Khốn nỗi, tôi là dân toán nên thường thật thà như toán, vì thế đã nhiều phen điêu đứng do không biết giữ miệng giữ mồm.

Người ta bảo có ba nghề khiến tâm lực bị suy kiệt nhanh nhất, đó là tình báo, nhà báo và huấn luyện viên. Mười năm viết báo, tóc tôi bạc nhanh. Nhiều người khuyên tôi “đảo ngói”. Nhưng xuyên tạc sự thật làm gì, lại tốn thêm thời giờ và tiền bạc. 

Nhiều người tỏ ra hãnh diện vì được mang danh phóng viên, nhà báo. Thực ra, sự hãnh diện này cũng như bác nông dân kiêu hãnh về hạt gạo của mình mà thôi.

TX Hòa

======

Nguồn: http://blog.yahoo.com/_YYDPMSH3H7GHNWUJWKHJFU56YY/articles/90157